Proza kresowa

Nurt prozy kresowej jest związany ze zmianami geopolitycznymi, jakie zaszły po II wojnie światowej. Polska utraciła wtedy tereny tzw. Kresów Wschodnich, między innymi Wilno i Lwów – miejsca, które mocno zapisały się w dziejach naszej kultury. Wraz ze stratą kilometrów została pozbawiona przedstawicieli różnych narodowości (pamiętajmy, że przez 1939 roku nasz kraj był państwem wielonarodowościowym, wielowyznaniowym i wielokulturowym). Żydzi, Białorusini czy Ukraińcy nie mogli już działać na korzyść polskiej kultury, zostali wykluczeni z jej obrębu. Z państwa tolerancyjnego, pełnego szacunku dla dorobku innych nacji Polska stała się krajem jednonarodowym, w którym niszczono przejawy indywidualizmu, nie szanowano lokalnych tradycji czy inności.

W takiej sytuacji zrodził się nurt prozy kresowej, rozpowszechniony szczególnie przez Czesława Miłosza, uważającego się za litewskiego poetę i propagatora idei Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

W swoich książkach: Dolina Issy (1955) czy Rodzinna Europa (1959) wyłożył problem kresowości. W pierwszej Miłosz odnosi się do swojego dzieciństwa spędzonego na Litwie, które ukształtowało go jako dorosłego człowieka, cofa się do tamtego niesamowitego okresu w swoim życiu.

Dobrze jest urodzić się w małym kraju, gdzie przyroda jest ludzka, na miarę człowieka, gdzie w ciągu stuleci współżyły ze sobą różne języki i różne religie. Mam na myśli Litwę, ziemię mitów i poezji. I chociaż, moja rodzina, już od XVI wieku posługiwała się językiem polskim, tak jak wiele rodzin w Finlandii szwedzkim, a w Irlandii angielskim, wskutek czego jestem polskim, nie litewskim, poetą, krajobrazy i być może duchy Litwy nigdy mnie nie opuściły

– powiedział podczas wykładu wygłoszonego 10 grudnia 1980 roku z okazji otrzymania Literackiej Nagrody Nobla.

W utworze poznajemy chłopca imieniem Tomasz, który przebywa w domu swojego dziadka Surkonta na Litwie i którego biografia w wielu punktach styka się z życiorysem pisarza - obydwaj urodzili się na Litwie, a w 1918 roku wyjechali do Polski, byli pochodzenia szlacheckiego, wychowywani byli przez dziadków, a czas spędzony w dolinie pięknej rzeki był najpiękniejszym i najradośniejszym etapem ich życia. Poza tym spora część postaci Doliny Issy wzorowana jest na prawdziwych osobach zapamiętanych przez poetę z okresu dzieciństwa.

strona: - 1 - - 2 - - 3 -

Dowiedz się więcej

1 Czy profesor Sonnenbruch jest winny?
2 Okres 1949-1956
3 Polska szkoła filmowa

Komentarze
artykuł / utwór: Proza kresowa

Tagi:

Współczesność / Proza kresowa